Prokrastynacja: choroba ciągłego odkładania. Sprawdź jak ją pokonać?

Prokrastynator robi listy zadań do zrobienia, ale rzadko udaje mu się je zrealizować w zaplanowanym terminie. Co więc robi w czasie, w którym powinien wykonywać swoje obowiązki, czyli uczyć się lub pracować? Przegląda media społecznościowe, sprząta, czyta, gotuje, czyli to co może zrobić później. Zdaje sobie z tego sprawę doskonale, ale nie potrafi się zmobilizować. Naukowcy szacują, że prawie 20% społeczeństwa ma problem z terminowym wywiązywaniem się ze swoich obowiązków, dlatego, że bez konkretnego powodu odkłada je na później. Niektórzy robią to nieustannie. Takie właśnie zachowanie nazywa się prokastrynacją, choć większość ludzi niesłusznie uważa takie osoby za leniwe. 

Czym różni się lenistwo od prokrastynacji?

Człowiek leniwy nie ma poczucia winy związanego z tym, że czegoś nie chce mu się zrobić. Prokrastynator przeciwnie – to ciągłe odwlekanie sprawia, że naprawdę cierpi. Naukowcy wciąż zgłębiają to zjawisko, a nowe badania dowodzą, że może ona mieć związek z nieprawidłową pracą mózgu oraz zburzeniami osobowości, które wymagają terapii. Pojawiły się już nawet pomysły, jak notorycznych odwlekaczy leczyć.

Dlaczego niektórzy z nas zawsze odkładają obowiązki na później?

By dowiedzieć się dlaczego niektórzy z nas zawsze odkładają, to co mają zrobić na później, porównali ich mózgi z mózgami osób, które zabierają się do pracy natychmiast, za pomocą rezonansu magnetycznego. Okazało się, że istnieją różnice w dwóch obszarach mózgu – w ciele migdałowatym i w grzbietowej przedniej korze obręczy (ACC). Okazuje się, że ciało migdałowate „odwlekaczy” jest większe i ma mniej połączeń nerwowych z ACC niż u ludzi działających bez zwłoki. Podstawową funkcją ciała migdałowatego jest ocena działań pod kątem ich wyników i ostrzeganie przed ich negatywnymi konsekwencjami. Zadaniem ACC jest natomiast przetwarzanie tych informacji w celu wybrania najlepszego sposobu działania, a co najważniejsze, tłumi strach, który mógłby przeszkadzać w realizacji celu. Ludzie z większym ciałem migdałowatym mogą odczuwać większy lęk przed źle wykonanym zdaniem, dlatego mają tendencję do odwlekania ich w czasie. Gorsza komunikacja pomiędzy ciałem migdałowatym, a ACC nie pozwala stłumić negatywnych emocji i sprawia, że wybór właściwego sposobu wywiązania się obowiązku jest dużo trudniejsze (utrudnia wybór jednego sposobu działania). 

Wynik badania potwierdza przypuszczenia psychologów, którzy podejrzewali, że problem bierze się nie z lenistwa lecz z lęku przed porażką! Prokrastrynacja to nawyk wywołany ucieczką przed lękiem.

Czego boją się prokrastynatorzy? 

Na przykład tego, że nie osiągną sukcesu, że ich wysiłki zostaną źle ocenione przez nauczycieli, pracodawcę lub otoczenie, wreszcie, że zawiodą sami siebie. To dość istotne powody, prawda? Czasem boją się także sukcesu skutkującego większą odpowiedzialnością w przyszłości. Prokrastynatorzy mają niskie poczucie własnej wartości i wielkie wątpliwości czy potrafią dobrze wykonać powierzone im zadanie. I nie ma to nic wspólnego z perfekcjonizmem.

>>> Czytaj też: Jak wspierać dziecko w nauce? - WYWIAD

Prokrastynacja senna: na czym polega

Choć po odłożeniu zadania na później, prokastrynator odczuwa ulgę, to tym samym wpada w pułapkę – bo kiedy ulga z odroczenia zadania mija, pojawia się złość na siebie. Te uczucia bardzo pogarszają jakość ich życia. Czasem nawyk odwlekania może mieć negatywny wpływ na zdrowie, na przykład w postaci sennej prokrastynacji. Polega ona na odkładaniu momentu pójścia spać – mimo zmęczenia wciąż czytamy lub oglądamy telewizję albo jeszcze raz sprawdzimy co nowego w mediach społecznościach. Osoby działające w ten sposób, mają większe trudności z koncentracją i większą skłonność do otyłości. 

Jak pokonać strach i uwolnić chęć do działania?

Co ciekawe, prokrastynator odczuwa wielką ulgę, kiedy zmierzy się z zadaniem. Jednak jak zapanować nad nawykiem wiecznego odkładania skoro problem leży w budowie mózgu? Okazuje się, że najtrudniejszy jest lęk przed rozpoczęciem pracy. Dobrym sposobem może okazać się prosta technika: dobrze, zacznę to robić, ale tylko przez kilka minut, później przestanę. W efekcie często okazuje, że zadanie wcale nie przerasta umiejętności, i jak się zacznie, to rośnie chęć żeby skończyć. Czasem jednak do pokonania prokastrynacji potrzebna jest psychoterapia. 

>>> Czytaj też: PSYCHOLOG: Wzmacnijamy koncentrację uwagi u dzieci - SPOSOBY i PORADY

Źródło: Newsweek